Việt Nam trước cơ hội trở thành trung tâm logistics mới của ASEAN

Sở hữu hơn 45.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics, quy mô thị trường ước đạt 70–80 tỷ USD cùng tốc độ hội nhập mạnh mẽ, Việt Nam đang nổi lên như điểm trung chuyển chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa vai trò “trung tâm logistics mới của ASEAN”, ngành vẫn cần vượt qua bài toán chi phí cao và yêu cầu chuyển đổi xanh.

Việt Nam đang dần bước ra khỏi vai trò là “công xưởng sản xuất” để tiến gần hơn tới vị thế trung tâm logistics khu vực, nơi hàng hóa không chỉ được vận chuyển, mà còn được quản trị thông minh và kết nối toàn cầu.

Tại FIATA World Congress 2025 – sự kiện thường niên lớn nhất của ngành logistics quốc tế, đang diễn ra tại Hà Nội với chủ đề “Logistics xanh, thích ứng nhanh” – ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), nhận định: “FIATA World Congress 2025 không chỉ là một kỳ đại hội thường niên, mà còn là nơi cộng đồng logistics toàn cầu cùng nhau định hình mô hình phát triển mới – xanh hơn, số hóa hơn và bền vững hơn.”

Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm logistics mới khu vực ASEAN (Ảnh minh họa)

Động lực từ nền kinh tế năng động và hội nhập sâu rộng

Theo ông Khoa, Việt Nam hiện có hơn 45.000 doanh nghiệp logistics, trong đó trên 5.000 doanh nghiệp giao nhận quốc tế, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Với tổng kim ngạch thương mại dự kiến vượt 800 tỷ USD vào năm 2025, Việt Nam đang trở thành một mắt xích chiến lược trong mạng lưới logistics toàn cầu.

Chính phủ cũng đã ban hành nhiều nghị quyết chiến lược về phát triển logistics xanh, đầu tư hạ tầng giao thông và cảng biển hiện đại, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số toàn ngành nhằm tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

Ngành logistics hiện ước đạt quy mô thị trường 70–80 tỷ USD, là một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.

Bài toán nan giải: chi phí cao và phát thải lớn

Tuy vậy, Việt Nam vẫn đang đối mặt với chi phí logistics chiếm tới 16–18% GDP, cao hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu 10–12%. Cùng với đó, ngành logistics chiếm 8–10% tổng lượng phát thải CO₂, tạo ra áp lực lớn trong bối cảnh thế giới hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Ông Khoa cho rằng, để duy trì lợi thế cạnh tranh, ngành logistics Việt Nam cần giảm mạnh chi phí vận hành, đồng thời xanh hóa chuỗi cung ứng, thông qua ứng dụng công nghệ, năng lượng sạch và tối ưu hệ thống vận tải. 

“Thách thức hôm nay không chỉ là chi phí hay tốc độ giao hàng, mà là khả năng phát triển bền vững. Ai đi trước trong chuyển đổi xanh, người đó sẽ nắm lợi thế dài hạn,” ông nhấn mạnh.

Logistics toàn cầu trong thời kỳ tái định hình

Từ góc nhìn quốc tế, ông Turgut Erkeskin – Chủ tịch Liên đoàn FIATA – cho rằng ngành logistics toàn cầu đang bước vào “thời khắc tái cấu trúc sâu sắc” dưới tác động của dịch chuyển thương mại, biến động địa chính trị, thương mại điện tử và yêu cầu bền vững.

“Doanh nghiệp logistics là trung tâm của những biến chuyển đó, đảm bảo hàng hóa được lưu chuyển tin cậy, hiệu quả và có trách nhiệm với con người và hành tinh – ngay cả khi xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng,” ông Erkeskin nói.

Theo ông, FIATA World Congress 2025 sẽ là nơi cộng đồng quốc tế chia sẻ giải pháp, xác lập chiến lược thích ứng nhanh, để ngành logistics trở thành trụ cột vững chắc của nền kinh tế toàn cầu.

Hạ tầng, nhân lực và hệ sinh thái số – chìa khóa cạnh tranh

Đại diện cho khối doanh nghiệp quốc tế, ông Takashi Kagamoto – Tổng Giám đốc Mitsubishi Estate Việt Nam – đánh giá cao nền tảng hạ tầng xuất nhập khẩu tại TP.HCM và các trung tâm công nghiệp lớn, song cũng cảnh báo rằng rủi ro từ biến đổi khí hậu, chính sách thương mại hay gián đoạn vận tải quốc tế có thể tạo ra cú sốc lớn nếu hệ thống logistics thiếu tính linh hoạt.

“Để bắt kịp làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam cần đầu tư đồng bộ vào hạ tầng kết nối, chất lượng nhân lực và xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện,” ông Takashi Kagamoto khuyến nghị.

Từ tiềm năng đến năng lực cạnh tranh thực chất

Các chuyên gia chung nhận định, Việt Nam đang ở “điểm rơi vàng” để vươn lên thành trung tâm logistics mới của ASEAN – khi xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng đang dịch chuyển mạnh về Đông Nam Á.

Song để tiềm năng trở thành lợi thế thực tế, Việt Nam cần nhanh chóng nâng cấp hạ tầng cảng biển, kho bãi, giao thông kết nối vùng, đồng thời đầu tư mạnh cho công nghệ quản trị và đào tạo nhân lực logistics chất lượng cao.

Nếu làm được điều đó, Việt Nam không chỉ là nơi trung chuyển hàng hóa, mà có thể trở thành trung tâm logistics thông minh – nơi chuỗi cung ứng toàn cầu hội tụ, kết nối và lan tỏa giá trị mới.

Theo VTC News